موسسه پژوهشی گمان، مستقر در هلند، می‌گوید یک نظرسنجی با شرکت گروه بزرگی از ایرانیان داخل و خارج این کشور انجام داده که حاکی از مخالفت اکثریت بزرگ پاسخ‌دهندگان با نظام حکومتی ایران است. بر این اساس ۸۱ درصد پاسخ دهندگان در داخل به ادامه حکومت جمهوری اسلامی «نه» گفته‌‌اند و ۱۵ درصد به این سوال پاسخ «آری» داده‌اند.
گمان می‌گوید پرسشنامه این نظرسنجی آنلاین بوده و «با روش ایجاد زنجیره‌های متعدد و متنوع نمونه‌گیری (sampling referral chain multiple)» و از طریق پلتفرم سایفون، تلویزیون‌های ماهواره‌ای ایران اینترنشنال و صدای آمریکا و همین طور شبکه‌های اجتماعی توییتر و اینستاگرام و پیام‌رسان‌های تلگرام و واتس‌اپ از ۳۰ آذر تا ۱۰ دی با پرسش از بیش از ۲۰۰ هزار نفر – ۱۵۸ هزار نفر در داخل و ۴۲ هزار نفر در خارج انجام شد.
عمار ملکی، استادیار علوم سیاسی در دانشگاه تیلبرگ هلند و پویان تمیمی عرب، استادیار مردم شناسی و مطالعات دینی در دانشگاه اوترخت مدیران این موسسه هستند.
آقای ملکی علاوه بر فعالیت آکادمیک خود، فعالیت‌های سیاسی هم دارد و از مخالفان حکومت ایران است. او یکی از چند چهره مخالف جمهوری اسلامی بود که در سال نوی میلادی توییت مشترکی کردند.
نظرسنجی گمان با شرکت افراد باسواد بالای ۱۹ سال – ۹۰ درصد جمعیت بزرگسال ایران – انجام شده و حاشیه خطای آن ۵ درصد گزارش شده است.
با این حال نویسندگان این گزارش می گویند که بخش مربوط به ایرانیان خارج از کشور لزوما نماینده کل جامعه ایرانیان خارج نیست «اما با توجه به حجم نمونه بالا، توزیع متوازن نمونه و حضور پاسخ‌دهندگان از ۱۳۰ کشور، می‌تواند دیدگاه بخش بزرگی از ایرانیان خارج کشور را بازتاب دهد.»
به نوشته گمان ۸۱ درصد شرکت کنندگان در داخل با اعتراضات موافق هستند و ۶۷ درصد بر این باورند که به نتیجه خواهد رسید. بر این اساس ۱۵ درصد در داخل ایران مخالف اعتراضات هستند.
در سال‌های گذشته با پژوهشگران مستقل که در زمینه نظرسنجی و افکارسنجی در ایران فعالیت می‌کردند برخورد امنیتی و قضایی شده است.
در میان شرکت کنندگان در نظرسنجی از خارج ۹۰ درصد با اعتراضات موافق هستند و فکر می‌کنند به نتیجه می‌رسد. ۹ درصد دیگر هم با اعتراضات موافقند اما فکر می کنند به نتیجه نمی‌رسد.
۲۲ درصد کسانی که از داخل ایران در این نظرسنجی شرکت کرده‌اند و با اعتراضات موافقند می گویند که در آن شرکت کرده اند. ۵۳ درصد دیگر گفته اند که ممکن است در آینده در تظاهرات شرکت کنند.
گزارش‌های افکارسنجی در داخل ایران در موارد زیادی ابهام دارند چون نهادهای افکارسنجی وابسته به حکومت هستند و شفافیت آنها محل سوال است.
البته یک بولتن محرمانه خبرگزاری فارس که برای حسین سلامی فرمانده سپاه پاسداران تهیه شده بود و گروه هکری «بلک ریوارد» اخیرا آن را هک و منتشر کرد، آمار مشابهی را از نظر میزان نارضایتی منعکس می‌کرد.
بر اساس آمار ارائه شده در بولتن فارس ۸۴ درصد مردم اعتراضات خیابانی را عاملی برای کاهش مشکلات می‌دانند.
در بخشی از بولتن خبرگزاری فارس به آمارهای نهادهای حکومتی اشاره شده که بر اساس آن ۵۶ درصد مردم به استمرار روند اعتراض معتقدند.
در گزارش داخلی فارس آمده بود که بزرگترین دستاورد اعتراضات ریزش ترس مردم از نیروی نظامی و انتظامی است. علاوه بر این به این موضوع هم اشاره شده که تعدادی از فرزندان- کارمندان دولت و خانواده‌های «شهدا» در جمع بازداشت شدگان بوده‌اند.
نوع نظام سیاسی
شرکت کنندگان نظرسنجی موسسه گمان در پاسخ به این سوال که «کدام نظام سیاسی دموکراتیک و سکولار را به عنوان جایگزین نظام جمهوری اسلامی ترجیح می‌دهید؟» ۲۸٪ در داخل ایران و ۳۲٪ در خارج کشور نظام «جمهوری ریاستی» را انتخاب کردند.
نظام «جمهوری پارلمانی» را ۱۲٪ در داخل ایران و ۲۹٪ در خارج کشور انتخاب کردند.
به علاوه به نوشته این گزارش ۲۲٪ در داخل ایران و ۲۵٪ در خارج کشور نظام «پادشاهی مشروطه» را انتخاب کرده‌اند.
موسسه گمان در نظرسنجی خود همچنین پرسش هایی را درباره «تشکیل شورای همبستگی» (یا ائتلاف اپوزیسیون) مطرح کرده است که براساس آن ۸۵ درصد از موافقان اعتراضات خواستار شکل گیری چنین شورایی هستند.
در این گزارش آمده است: «درباره ترکیب افراد شورای همبستگی، از لیست ۳۴ نفر فعالان سیاسی و مدنی با گرایشات اجتماعی و سیاسی مختلف که در اختیار شرکت‌کنندگان قرار گرفت، به ترتیب رضا پهلوی، علی دایی، علی کریمی، حامد اسماعیلیون، حسین رونقی، نازنین بنیادی، فاطمه سپهری، مسیح علی‌نژاد، نسرین ستوده، توماج صالحی، نرگس محمدی، مولوی عبدالحمید، گلشیفته فراهانی، نماینده احزاب کرد، شیرین عبادی، محمد نوری‌زاد، کاوه مدنی، داریوش اقبالی، مجید توکلی و اسماعیل بخشی بیشتر از دیگران مورد انتخاب قرار گرفتند.»
شرکت کنندگان در پاسخ به این پرسش که «در مورد شکست اخیر تیم فوتبال جمهوری اسلامی ایران در برابر تیم فوتبال آمریکا چه احساسی داشتید؟»، ۴۶٪ ایرانیان داخل کشور و ۵۶٪ ایرانیان خارج کشور اظهار داشتند که از شکست تیم فوتبال خوشحال شدند و در مقابل ۲۳٪ در داخل کشور و ۸٪ در خارج کشور از این شکست ابراز ناراحتی کردند.
اعتراضات سراسری ایران بعد از جان باختن مهسا امینی در روز ۲۵ شهریور در پی بازداشت توسط گشت ارشاد شروع شد و هرچند در هفته های اخیر فروکش کرده اما به اشکال مختلف همچنان ادامه دارد.
این اعتراضات با برخورد مرگبار نیروهای مسلح وابسته به حکومت ایران مواجه شد، به طوری که سازمان های حقوق بشر می گویند حدود ۵۰۰ نفر در آن کشته شده اند. همچنین ده ها هزار نفر زندانی و صدها نفر زخمی شده اند.
حکومت ایران این اعتراضات را به کشورهای خارجی نسبت می دهد و مسئولیت مرگ معترضان را به عهده نمی گیرد.
