پیامرسان پرطرفدار واتس‌اپ اعلام کرده است که امکان ارتباط از طریق پروکسی را فراهم کرده است و به این ترتیب کاربران در کشورهایی چون ایران، که با فیلتر خدمات اینترنتی مواجه هستند، می‌توانند با دور زدن فیلتر از واتس‌اپ استفاده کنند.
واتس‌اپ در اطلاعیه‌اش گفته: «اختلالاتی نظیر آنچه در ماه‌های اخیر در ایران دیدیم مردم را از حقوقشان محروم و دسترسی آنان به دریافت کمک ضروری را قطع می‌کند.»
از آغاز اعتراضات جاری اینستاگرام و واتس‌اپ در ایران فیلتر شده‌اند و مقام‌های ایرانی می‌گویند دسترسی به این خدمات اینترنتی تنها در صورتی برقرار می‌شود که آنها با تعیین نماینده‌ای برای رعایت مقررات ایران همکاری کنند.
متا، غول فناوری دیجیتال و مالک واتس‌اپ، اینستاگرام پیش از این گفته است که به درخواست‌های مقام‌های ایرانی برای تعیین نماینده در ایران توجهی نمی‌کند.
یک سخنگوی واتس‌اپ درباره امکان جدید ارتباط از طریق پروکسی به بی‌بی‌سی فارسی گفت: «استفاده از وی‌پی‌ان در ایران گسترده بوده و به کاربران کمک کرده، اما حکومت برای بستن آنها هم تلاش می‌کند و علاوه بر این استفاده از آنها نیازمند دانلود یک اپ جدید است، که شاید برخی مایل یا قادر به آن نباشند.»
سخنگوی واتس‌اپ توضیح داد: «وقتی وصل شدن به واتس‌اپ، چه به طور مستقیم و چه به واسطه وی‌پی‌ان ممکن است، این قابلیت جدید به کاربران گزینه‌ای می‌دهد که از داخل خود اپ و به واسطه یک سرور پروکسی وصل شوند.»
واتس‌اپ می‌گوید با رمزنگاری دوطرفه، هیچکس، حتی خود واتس‌اپ، به محتوای پیام‌ها دسترسی ندارد، این ویژگی در بعضی از پیامرسان‌های محبوب دیگر وجود ندارد.
سخنگوی واتس‌اپ به بی‌بی‌سی فارسی گفت که این رمزنگاری دوطرفه پیام‌ها قابل رصد نیست و هنگام استفاده از پروکسی هم این ویژگی برقرار است و هیچکس به غیر از فرستنده و گیرنده پیام نمی‌تواند محتوای آن را ببیند، چه سرورهای پروکسی و چه حتی خود واتس‌اپ و متا.
به گفته واتس‌اپ هرچند برخی کاربران ایرانی از طریق وی‌پی‌ان از آن استفاده می‌کنند، عموما در استفاده از آن مشکل دارند.
سخنگوی واتس‌اپ با اشاره به اینکه کار روی امکان ارتباط با پروکسی «ماه‌ها» زمان برده، گفت: «بهترین کاری که می‌توانستیم بکنیم ایجاد این قابلیت بود تا مردم بتوانند از طریق پروکسی به طور امنی به واتس‌اپ وصل شوند. امیدواریم که افراد آشنا با فناوری و نهادهای مرتبط پروکسی‌های مرتبط را در اختیارشان بگذارند.»
چرخه‌های اعتراض، سرکوب و فیلترینگ
منبع تصویر،GETTY IMAGES
اختلال در دسترسی به اینترنت یکی از پایه‌های ثابت مواجهه حکومت با اعتراضات در ایران است:
- سال ۱۳۸۸ و با بروز اعتراضات جنبش سبز، همزمان با سرکوب مرگبار معترضان در خیابان‌ها، توییتر و فیسبوک در ایران فیلتر شد.
- سال ۱۳۹۶ و با اعتراضات سراسری دی ماه، همزمان با خشونت ماموران علیه شهروندان معترض، پیامرسان محبوب تلگرام فیلتر شد. روح‌الله زم، از گردانندگان کانال تلگرامی آمدنیوز هم مدتی بعد به شکلی مشکوک به ایران برده و پس از محاکمه به طور ناگهانی اعدام شد.
- سال ۱۳۹۸ و با بروز اعتراضات آبان در پی گرانی ناگهانی بنزین مقام‌های ایرانی در اقدامی بی‌سابقه دسترسی به اینترنت را به کلی قطع کردند و در سکوت خبری کشتار کم‌سابقه معترضان را به راه انداختند.
- سال ۱۴۰۱ و با آغاز اعتراضات «زن، زندگی، آزادی»، مقام‌های ایرانی علاوه بر کشتار صدها معترض و بازداشت هزاران نفر، شبکه اینستاگرام و پیامرسان واتس‌اپ را هم فیلتر کرده‌اند. انبوهی از کسب‌وکارهای کوچک اینترنتی به اینستاگرام متکی بودند و با فیلتر شدن آن از فشار اقتصادی شدیدی می‌گویند.
با وجود فیلتر بودن شبکه‌های اجتماعی اغلب مقام‌های ارشد ایران، از جمله آیت‌الله علی خامنه‌ای، فعالیت گسترده‌ای در آنها دارند.
علاوه بر این، انبوهی از هواداران حکومت و بسیجی‌ها در قالب «ارتش سایبری» سازماندهی شده‌اند، اما مقام‌های حکومت ناراضی هستند که این کاربران در پیش بردن خطوط تبلیغاتی خود موفق نیستند و عملا میلیاردها تومان را تلف می‌کنند.
