همزمان با سومین سالگرد سقوط هواپیمای اوکراینی با موشک‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، که منجر به کشته همه مسافران و خدمه آن شد، تجمعاتی در ایران و سراسر جهان برگزار شده است. پرواز پی‌اس ۷۵۲ هواپیمایی اوکراین که از تهران به مقصد کی‌یف به پرواز درآمد، در روز ۱۸ دی ۱۳۹۸ دقایقی پس از بلند شدن از فرودگاه تهران بر اثر شلیک موشک‌های پدافند هوایی سپاه پاسداران سرنگون شد و همه ۱۷۶ سرنشین آن کشته شدند.
گزارش‌ها از ایران حاکی است که خانواده‌های جانباختگان در محل این حادثه مراسم یادبود برگزار کردند. حاضران در این گردهمایی در حمایت از اعتراضات ایران، شعار «زن، زندگی، آزادی» سر دادند.
در پی فراخوان حامد اسماعیلیون امروز بسیاری از ایرانیان مقیم بریتانیا از سراسر این کشور به لندن آمدند. تجمع‌کنندگان هم یاد کشته‌شدگان هواپیمای اوکراین و دیگر قربانیان جمهوری اسلامی را زنده نگه داشتند و هم با معترضان در ایران اعلام همبستگی کردند.
این در حالی است که محمد محمدبخش، رئیس سازمان هواپیمایی ایران امروز در مورد سرنگونی پرواز ۷۵۲ گفت: «درباره این سانحه پرونده بازی در ایکائو نداریم و اعتراض بعضی کشورها موضوعیت تخصصی ندارد.»
او گفته در فرایند قانونی که انجام شده برغم آن که «مسئولیت بررسی سانحه با ایران بوده»، اما از «تمام کشورهای ذی‌نفع که بعضی از این کشورها اعتراضاتی هم داشتند دعوت شد تا در فرآیند بررسی سانحه حضور داشته باشند و نظر نهایی را ارائه دهند. ایکائو هم نظر نهایی را پذیرفته است.»
پیش از این هم ایران بازخوانی این پرونده را در مجامع جهانی پایان یافته اعلام کرده بود.
روز گذشته جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا با خانواده قربانیان این پرواز ملاقات کرد. نخست وزیر و وزرای خارجه و راه و ترابری کانادا در این دیدار بر تعهد این کشور برای مسئول شناختن ایران در کشته‌شدن مسافران این هواپیما تاکید کردند.
نخست وزیر کانادا گفت: «هیچ چیز درد از دست دادن یک عزیز را کم نمی‌کند، ولی کانادا همچنان در کنار خانواده‌های قربانیان با سرسختی به دنبال دستیابی این خانواده‌ها به عدالت و پاسخگو شناخته شدن مسئولان است.»
از گل در جهان تا لگد در ایران
در سالگرد سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی، و در حمایت از اعتراضات ایران گروهی از ایرانیان در بریزبن و پرث و ملبورن استرالیا و اوکلند و کریست چرج نیوزیلند، تجمات اعتراضی برگزار کردند.
همچنین در سیدنی، علیداد حمیدی که برادر و همسر برادرش نیلوفر و فرزندشان کامیار را در پرواز پی‌اس ۷۵۲ از دست داده از برگزاری مراسم «شبیه‌سازی پرواز ۷۵۲» خبر داد.
او با انتشار تصاویری از مراسم سومین سالگرد در سیدنی استرالیا نوشت: «تمام شجاعت و توانم رو جمع کردم که روی صندلی برادرم بنشینم، در برنامه شبیه‌سازی پرواز ۷۵۲ در سیدنی. من در محصور مهربانی، همدلی، همدردی و همبستگی هموطنانم بودم.»
بنابه تصاویری که بی‌بی‌سی رسیده، ایرانیان در حمایت از اعتراضات اخیر و یادبود کشته‌شدگان پرواز اوکراین در استانبول ترکیه راهپیمایی کردند.
همزمان شوراهای صنفی دانشجویان کشور خبر داد که بخش حراست دانشگاه تهران در پردیس هنرهای زیبا با ضرب و شتم و فحاشی به دانشجویان حمله کرده است و تابلوی یادبود کشته‌شدگان پرواز اوکراینی را «با توهین و لگد شکسته‌اند».
روز گذشته انجمن اسلامی دانشجویان شریف هم خبر داد که این انجمن برای سالگرد «قربانیان جنایت ساقط کردن هواپیمای اوکراینی» قصد داشتند مراسمی برگزار کنند اما «از طرف دانشگاه مجوز داده نشد».
ویدیوهایی نیز از مراسم یادبود نگار برقعی، الوند صادقی، معصومه قوی و مهدیه قوی در مونترال کانادا و بزرگداشت‌های دیگری در تورنتوی کانادا و سن دیه‌گو آمریکا منتشر شده بود.
همچنین شماری از ایرانیان با تجمع در گورستانی در لندن بر مزار قربانیان این حادثه گل گذاشتند.
شماری از ایرانیان هم در شهر مونترال کانادا در مقابل سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی سازمان ملل متحد یا ایکائو در اعتراض به «بی‌تفاوتی این سازمان به پرونده این پرواز» دست به تحصن زده‌اند.
قرار است این تحصن که با هماهنگی «جنبش و همبستگی زن، زندگی، آزادی» و با خواست اخراج نماینده ایران از سازمان ایکائو برگزار شده، سه روز ادامه و با یک تجمع و راهپیمایی پایان یابد.
ما به کی‌یف نمی‌رسیم
منبع تصویر،GETTY IMAGES
پرواز شماره پی‌اس ۷۵۲ این هواپیما در صبح روز چهارشنبه ۸ ژانویه ۲۰۲۰ با یک ساعت تأخیر از مقصد تهران انجام شد و لحظاتی پس از برخاستن از فرودگاه در حدود ساعت ٦:١٨ بامداد به وقت محلی با اصابت موشک‌های سپاه سقوط کرد. سازمان هواپیمایی کشوری ایران محل سقوط را صبا شهر از توابع استان تهران گزارش کرد.
این هواپیما ۱۶۷ مسافر و ۹ نفر خدمه پروازی داشت که همه آنها جان خود را از دست دادند. ۱۴۶ نفر از مسافران گذرنامه ایران، ۱۰ نفر گذرنامه افغانستان، ۵ نفر گذرنامه کانادا، ۴ نفر گذرنامه سوئد و ۲ نفر گذرنامه اوکراین داشتند. هر ۹ نفر خدمه پرواز هم تبعه اوکراین بودند. تعداد زیادی از مسافران ایرانی این پرواز دارای تابعیت دوگانه بودند و ۱۴۶ نفر ذکر شده بنا به گفته مقام‌های رسمی، با گذرنامه ایران وارد این کشور شده بودند. یک کودک هفت ماهه که هنوز به دنیا نیامده بود هم در این پرواز بوده است.
همزمان ویدئویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که هواپیما را در حالی که آتش گرفته و ثانیه‌هایی بعد به زمین برخورد می کند نشان می‌دهد. فیلم در تاریکی شب گرفته شده و جزییات زیادی در آن قابل مشاهده نیست.
اخبار مربوط به سقوط هواپیما اما زیر سایه خبرعملیات موشکی ایران به پایگاه خالی از سربازان آمریکایی، عین‌الاسد در عراق قرار داشت.
سه روز سکوت
در سه روز پس از سقوط هواپیما مقامات ایرانی درباره دلایل واقعی سقوط این هواپیما سکوت کردند.
۱۸ دی
در نخستین ساعات پس از سقوط هواپیمای بویینگ ۷۳۷ اوکراین در نزدیکی تهران، این حادثه در اظهارنظرهای مقام‌های ایرانی کم‌رنگ بود و بیشتر به حمله موشکی سپاه به پایگاه محل استقرار نظامیان آمریکایی در عراق می‌پرداختند. علی خامنه‌ای، رهبر حکومت چند ساعت پس از حادثه سخنرانی مفصلی کرد و از کشتن قاسم سلیمانی و حمله موشکی به تلافی آن گفت، اما اشاره‌ای به سقوط هواپیما نکرد.
۱۹ دی
حسن روحانی، رئیس جمهور ایران هم در جلسه هیات دولت به طور مفصل درباره قاسم سلیمانی و عملیات موشکی صحبت کرد. او در انتهای صحبت‌هایش به بازماندگان حادثه سقوط هواپیما تسلیت گفت و دستور بررسی علت آن را داد.
چهارشنبه شب محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی ایران قاطعانه احتمال سرنگونی هواپیما با اصابت موشک را رد کرد و گفت «نقص فنی» دلیل آن بوده است. آقای اسلامی «شایعات رسانه‌های خارجی» را تکذیب کرد و گفت: «هیچ گونه تهدیدی در منطقه انجام شده پرواز وجود نداشته است.»
عصر آن روز رسانه‌های غربی از منابع اطلاعاتی آمریکایی گزارش کردند که رصد ماهواره‌ای آمریکا از اصابت موشک به هواپیما خبر می‌دهد. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا گفت «مشکوک» است کسی اشتباهی کرده باشد و جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا در نشستی خبری گفت شواهدی وجود دارد که هواپیما با پدافند ایران سقوط کرده باشد. مقام‌های ایرانی این احتمال را رد کردند و بیان آن را «جنگ روانی» خواندند.
حسن رضایی‌فر، رئیس کمیسیون بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری احتمال سقوط هواپیما به خاطر اشتباه پدافند را «منتفی» دانست. پس از او علی عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری هم به تاکید احتمال اصابت موشک را رد کرد و گفت پرداختن به این احتمال «منطقی نیست». او با تکرار اینکه دلیل سقوط «نقص فنی» بوده، مقام‌های آمریکایی را متهم کرد که برای نجات شرکت بویینگ به شایعات بی‌پایه دامن می‌زنند.
علی ربیعی، سخنگوی دولت ایران هم گزارش‌های منابع اطلاعاتی آمریکایی درباره سرنگونی هواپیما با اصابت موشک را «عملیات روانی» و «دروغ‌پردازی» خواند و حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس جمهور ایران به ترتیب مشابهی خبرنگاران ایرانی خارج از کشور را تهدید کرد که در «جنگ روانی» شرکت نکنند.
۲۰ دی
حمید بعیدی‌نژاد، سفیر وقت ایران در لندن در نشستی خبری گفت «هیچ موشکی» در منطقه پرواز هواپیمای اوکراینی شلیک نشده است. او گفت: «خیلی مطمئن هستیم که از جانب ما موشکی شلیک نشده است.» جمعه شب خبر رسید که از روزنامه‌های ایرانی خواسته شده تا به دلیل انتشار خبری مهم در فرستادن روزنامه به چاپخانه تا ساعت ۹ شب دست نگه دارند، اما خبر مهمی منتشر نشد.
حوالی نیمه شب کانال‌های تلگرامی غیررسمی که اخبار و تبلیغات مربوط به سپاه را منتشر می‌کنند، تبلیغاتی درباره احتمال بستن تنگه هرمز منتشر کردند. همچنین شایعه‌ای بدون منبع مشخص، درباره احتمال استعفای حسن روحانی پیچید.
جواد ظریف: «اگر واقعاً موشک خورده بگویید ببینیم ما چطور می‌توانیم آن را علاج کنیم»
منبع تصویر،TASNIM
بالاخره و با سه روز تاخیر و پس از آنکه مقامات آمریکایی و کانادایی و رسانه‌ها دلیل سقوط هواپیما را حمله موشکی سپاه اعلام کرده بودند، ستاد کل نیروهای مسلح ایران اعلام کرد که هواپیمای مسافربری اوکراینی «بر اثر بروز خطای انسانی و به صورت غیرعمد» هدف پدافند ضدهوایی قرار گرفته و سرنگون شده است.
فرمانده نیروی هوا فضای سپاه پاسداران در یک نشست خبری با تایید سرنگون شدن هواپیمای مسافربری اوکراین در اثر اصابت موشک گفت «تمامی مسئولیت این حادثه را می‌پذیریم.» امیرعلی حاجی‌زاده گفت که در زمان این حادثه «در غرب کشور بودم و پس از اجرای حمله موشکی علیه پایگاه‌های آمریکا این خبر را شنیدم». آقای حاجی‌زاده در ادامه گقت: «ما اجازه نداشتیم چیزی را به کسی بگوییم. روال همین است که ستاد کل باید بررسی کند. نه اینکه نخواهیم بگوییم.»
فرمانده هوا فضای سپاه در رابطه با چگونگی عملکرد اپراتور پدافند سپاه افزود: «با توجه به اطلاعاتی که به اپراتور داده بودند، گمان کرده که موشک کروز شلیک شده است. اپراتور، هواپیما را کروز تشخیص می‌دهد. موظف بوده تماس بگیرد و تایید بگیرد. ظاهرا سیستم ارتباطی‌اش با اختلالی مواجه بوده است. در آن شرایط نتوانسته ارتباط بگیرد. ۱۰ ثانیه فرصت تصمیم‌گیری داشته است. در این شرایط این تصمیم بد را می‌گیرد و موشک شلیک می‌شود.»
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی از فرماندهان سپاه به دلیل توضیح سقوط هواپیمای اوکراینی با موشک تشکر کرد. او همچنین گفت که درمورد سرنگونی هواپیمای اوکراینی ابهاماتی وجود دارد.
جواد ظریف، وزیر خارجه وقت ایران در فایل صوتی محرمانه‌ای که بعدا منتشر شد درباره تحولات پس از سقوط می‌گوید: «چهارشنبه صبح هواپیمای اوکراینی را زدند. من ظهر جمعه رفتم جلسه ویژه‌ای که دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی برگزار کرد. عرض کردم دنیا می‌گوید به هواپیما موشک خورده است. اگر واقعاً موشک خورده است بگویید ببینیم ما چطور می‌توانیم آن را علاج کنیم.»
فرانسوا فیلیپ شامپین، وزیر خارجه کانادا گفت که «اعتبار زیادی» برای گزارش ایران در این زمینه قائل نیست و این موضوع «نمی‌تواند فقط خطای انسانی باشد».
یوگنی ینین، معاون وزارت خارجه اوکراین و سرپرست هیات مذاکره اوکراینی هم به بی‌بی‌سی گفت: « ممکن است حادثه فقط ناشی از “خطای انسانی” نبوده باشد. طبیعتا روند مذاکرات پیچیده است. تحقیقات جنایی و فنی ادامه دارد.»
او در ادامه گفت: «هنوز راه درازی تا روشن شدن حقیقت و رسیدن به عدالت داریم که راه آسانی نخواهد بود.»
«اگر هواپیما سقوط نمی‌کرد جنگ با آمریکا در می‌گرفت»
محسن اسدی لاری و زهرا مجد، والدین محمدحسین و زینب اسدی لاری از کشته‌شدگان در هواپیمای اوکراینی در گفت‌وگو با روزنامه شرق و پایگاه خبری انصاف نیوز عنوان کردند فرمانده سپاه پاسداران به آنها گفته بود: «اگر هواپیما سقوط نمی‌کرد، جنگ با آمریکا در می‌گرفت و ده میلیون نفر کشته می‌شدند.»
این سخنان با واکنش سریع رمضان شریف، سخنگوی سپاه پاسداران روبرو شد: «مادر محترمه شهیدان اسدی لاری در بیان چگونگی دیدار و نیز سخنان فرمانده کل سپاه با وی و همسرش دچار اشتباه شده‌اند و پس از گذشت حدود دو سال از این اتفاق ( بهمن ۹۸) نقل ناقص، جهت‌دار و تحریف‌شده‌ای را ارائه کرده‌اند.»
به گفته سخنگوی سپاه، اطلاق این جمله که «اگر اینها نبودند چه جنگی می‌شد و اگر این اتفاق (سانحه) نمی‌افتاد ۱۰ میلیون جمعیت کشته می‌شدند و این واقعه باعث شد که این جنگ رخ ندهد» به فرمانده کل سپاه «امری خلاف واقع و به دور از انصاف است».
رمضان شریف اضافه کرده که «کلید واژه “سپر انسانی” که از آغاز انقلاب تاکنون علیه فرزندان ملت ایران در این نهاد انقلابی و دیگر مدافعان وطن به کار گرفته شده است، نخ‌نما و شکست خورده است.» خانواده اسدی لاری در مصاحبه خود با انصاف نیوز هم گفته بودند سپاه با زدن این هواپیما از فرزندانشان به عنوان سپر انسانی استفاده کرده است.
منبع تصویر،GETTY IMAGES
شعار برعلیه حکومت در مراسم خاکسپاری
منبع تصویر،MEHR
مراسم خاکسپاری کشته‌شدگان سانحه در شهرهای مختلف از جمله سنندج، مهاباد و کرمانشاه و همدان با شعارهای علیه حکومت ایران همراه شد.
مقامات حکومتی ایران، کشته‌شدگان این حادثه را شهید نامیدند، عنوانی که بعضی از خانواده‌های قربانیان از به کار بردن آن برای عزیزانشان ناراضی هستند.
بر اساس تصاویری که در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد، شرکت‌کنندگان در مراسم تشییع آروین مرتب و آیدا فرزانه در شهر سنندج شعارهایی علیه مقام‌های جمهوری اسلامی سر دادند. از شهر مهاباد هم تصاویری منتشر شد که نشان می‌داد تشییع‌کنندگان پرچم ایران را که روی تابوت قربانیان کشیده شده بود، از تابوت‌ها برداشتند.
در کرمانشاه هم شعارهایی در جریان مراسم سر داده شد.
گزارش شد که در بخشی از مراسم تشییع قربانیان هواپیمای اوکراینی در شهر اصفهان، عده‌ای از تشییع‌کنندگان سعی کردند با دست زدن و شعار دادن با صدای نوحه مقابله کنند.
تلویزیون ایران مراسم تشییع شماری از قربانیان را پخش کرد اما مراسمی که در آنها شعارهایی علیه حکومت سر داده شد، پخش نشد.
طبق گزارش‌ها، حضور نیروهای امنیتی در مراسم شهرهای مختلف مشهود بود.
سالگردها؛ «دو سال است که به فکر آن روز می‌سوزیم»
در سال‌های گذشته خانواده‌های جانباختگان و بسیاری از مردم ایران در داخل و خارج مراسم سالگرد را برگزار کرده‌اند.
در دومین سالگرد از فرودگاه خانواده‌ها و جمع زیادی از مردم به سمت محل سقوط هواپیما در شاهدشهر حرکت کرده و در آنجا حاضر شده و عکس‌های قربانیان و گل در محل سقوط قرار دادند و به یاد آنان شمع روشن کردند.
آنها خواهان کشف حقیقت و اجرای عدالت شدند. پدر یکی جانباختگان در سخنانی با اعتراض به عدم رسیدگی به پرونده ساقط کردن این هواپیما در این تجمع گفت: «ما هنوز نمی‌دانیم که عزیزان ما در آن لحظه و شرایط چه حالی داشتند و ما ۲ سال است که داریم به فکر آن روز می‌سوزیم.»
او در ادامه گفت: «حقیقت این سانحه چه بوده؟ باید حقیقت کشف شود، آبروی ملت نباید فدای آبروی چند نفر سیاستمدار بشود و ما خواهان حقیقت و عدالت هستیم.» یکی دیگر از خانواده‌ها نیز گفت: «دادخواهی به هیچ عنوان با غرامت قابل مبادله نیست» و سوال کرد که «چرا بچه‌های ما را کشتند و چرا پنهانکاری کردند؟»
آنان پلاکاردهایی در دست داشتند که از جمله روی آنها نوشته بود «سردار حاجی‌زاده چرا احضار نشد بعنوان متهم؟» و «۱۷۷ انسان بی‌گناه عمدا سپر انسانی و قربانی شدند.» نفر ۱۷۷ ام کودک هفت ماهه‌ای بود که پیش از آمدن به دنیا، از دنیا رفت.
منبع تصویر،KHAMENEI.IR
متهم اصلی: غایب
تاکنون چهارجلسه دادگاه برای متهمان این پرونده برگزار شده است.
در این دادگاه، ۱۰ نفر که همگی از نیروهای مسلح کشور هستند به عنوان متهم محاکمه می‌شوند.
آنچه درباره این جلسه دادگاه در رسانه‌های داخل کشور منتشر شده، در واقع همگی متن گزارشی است که توسط مرکز رسانه قوه قضائیه تهیه شده و برای رسانه‌ها ارسال شده است. همچنین عکس‌هایی هم از این دادگاه منتشر شده که در هیچ کدامشان، تصویری ازچهره متهمان دیده نمی‌شود.
پیش از آغاز سومین جلسه دادگاه، انجمن «خانواده‌های جانباختگان پرواز پی‌اس ۷۵۲» با انتشار بیانیه‌ای این دادگاه را «نمایشی» خواند. در این بیانیه آمده است: «طبق جزئیاتی که ما می‌دانیم هیچ فرمانده‌ی عالی‌رتبه و حتی میانی در میان متهمان نیست. اتهامات بر اساس خطای انسانی و سهل‌انگاری تنظیم شده است. هیچ کارشناس مستقلی به کار گرفته نشده است. همه چیز پشت درهای بسته و بدون آگاهی خانواده‌ی جانباختگان شکل گرفته است.»
خانواده‌های جانباختگان می‌گویند که در پرونده‌ای که برای شلیک به هواپیمای اوکراینی درست شده، اثری از عاملان اصلی دیده نمی‌شود. در بیانیه انجمن خانواده‌های جانباختگان آمده است: «ما معتقدیم علی خامنه‌ای، حسین سلامی، علی شمخانی، محمد باقری، امیرعلی حاجی‌زاده و بسیاری دیگر، متهمان اصلی این دادگاه هستند.»
انجمن خانواده‌های جانباختگان ۲۳ شهریور شکایت رسمی علیه جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران در «دیوان بین‌المللی کیفری در لاهه» ثبت کرد.
محمود علیزاده طباطبایی، یکی از وکلای پرونده درباره آخرین وضعیت رسیدگی به این پرونده گفت: «آخرین جلسه هفته گذشته برگزار شد. خانواده‌ها در دادگاه حضور و به روند رسیدگی اعتراض داشتند.»
او با اشاره به این که در حال حاضر دادگاه در حال رسیدگی به این پرونده است، گفت: «۱۰ نفر در پرونده از کاربری که پشت موشک نشسته تا فرماندهان رده بالاتر متهم است. یک الی دو نفر متهم ردیف اول، متهم به قتل غیرعمد و لغو دستور هستند، به این دلیل که به آیین‌نامه‌ها و دستوراتی که به آنها داده شده بود، عمل نکرده‌اند.»
۴۱ سال زندان برای ۲۷ معترض به شلیک سپاه
منبع تصویر،GETTY IMAGES
پس از تایید رسمی برخورد موشک سپاه به هواپیما، مردم و دانشجویان در دانشگاه‌های شریف و امیرکبیر تجمعاتی برگزار کرده و به پنهانکاری سه روزه حکومت ایران اعتراض کردند. آنها همچنین خواستار استعفای فرمانده کل قوا، علی خامنه‌ای شدند. تظاهراتی که در روزهای بعد در شهرهای دیگر ایران هم برگزار شد که با سرکوب شدید پلیس و لباس شخصی‌ها روبرو شد و تعداد زیادی بازداشت شدند.
۲۷ نفر به دلیل شرکت در اعتراضات مربوط به سقوط این هواپیما و همدردی با جانباختگان به بیش از ۴۱ سال زندان محکوم شدند. بررسی احکام صادر شده نشان می‌داد که ۲۷ نفر از بازداشت‌شدگان در مجموع به بیش از ۳۴ سال زندان تعزیری و بیش از هفت سال زندان تعلیقی محکوم شده‌اند.
از جمله این افراد می‌توان به مهدی محمودیان، فعال سیاسی اشاره کرد، که به پنج سال زندان محکوم شد که چهار سال آن «به‌خاطر فراخوان روشن کردن شمع به یاد قربانیان انهدام هواپیمای اوکراینی با موشک‌های سپاه» بوده، این حکم در دادگاه تجدید نظرهم تأیید شد.
بهاره هدایت، عضو سابق شورای مرکزی تحکیم وحدت، هم به اتهام شرکت در تظاهرات در اعتراض به شلیک به هواپیمای اوکراینی به چهار سال زندان محکوم شد.
مصطفی هاشمی‌زاده، دانشجوی مهندسی عمران دانشگاه تهران به پنج سال، سینا ربیعی، دانشجوی دانشگاه تهران به سه سال، مسعود حکم آبادی، تهیه‌کننده تئاتر که در اعتراض از حضور در جشنواره فجر انصراف داده بود به سه سال و مرتضی حسینی لواسانی، معلم بازنشسته به دو سال زندان محکوم شدند.
۱۶ شهروند هم در آمل، به ۱۱۸ ماه زندان محکوم شدند.
منبع تصویر،PS752JUSTICE / YOUTUBE
شکایت به لاهه برای «شلیک عامدانه»
۲۸ دسامبر ۲۰۲۱ کشورهای کانادا، بریتانیا، سوئد و اوکراین در بیانیه مشترکی از اقدام تازه خود در ارتباط با روند رسیدگی به پرونده سرنگون کردن پرواز ۷۵۲ خطوط هوایی اوکراین خبر داده‌اند.
چهار کشورعضو «گروه هماهنگی و واکنش بین‌المللی» اعلام کردند که تلاش‌های آنها برای «پاسخگو کردن ایران بابت سرنگون کردن» هواپیما وارد مرحله حقوقی «حل و فصل اختلافات» شده است.
حامد اسماعیلیون، سخنگوی انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز ۷۵۲ اعلام کرد که وزیر خارجه کانادا در نامه‌ای به خانواده‌ها اطلاع داده است که روند ارجاع پرونده به «دیوان بین‌المللی دادگستری» در لاهه آغاز شده است.
چهار کشور در بیانیه خود از ایران خواسته‌اند که در «روند الزام‌آور داوری اختلافات مربوط به سرنگون شدن پرواز ۷۵۲ با دو موشک زمین به هوای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که به صورت غیرقانونی و عامدانه شلیک شده» شرکت کند.
به نظر می‌رسد این اولین بار است که این گروه در بیانیه‌ای رسمی شلیک سپاه به هواپیمای مسافربری اوکراینی را «عامدانه» خوانده است.
کشورهای گروه هماهنگی و واکنش بین‌المللی در پایان بیانیه خود تاکید کرده‌اند که به ادامه تلاش‌ها برای پاسخگو کردن ایران به دلیل «نقض چندگانه تعهدات بین‌المللی حقوقی خود بر اساس معاهده‌های مختلف» پایبند هستند. آنها گفته‌اند اقدام تازه آنها «بخشی از رویکردی وسیع‌تر برای اطمینان از شفافیت، عدالت و پاسخگویی» است.
دیوان بین‌المللی دادگستری به عنوان بازوی قضایی سازمان ملل، نظر مشورتی به شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل می‌دهد. حضور یافتن دولت‌ها در دادرسی‌های دیوان اختیاری است اما با این حضور اختیاری متعهد می‌شوند که به احکام صادره و الزام‌آور آن عمل کنند.
